Bjelorusija: Novinarima u egzilu odbijeno obnavljanje pasoša

Režim bjeloruskog predsjednika Aleksandra Lukašenka, javljaju Međunarodna i Evropska federacija novinara (IFJ i EFJ), naredio je 4. septembra ambasadama u zemlji da prestanu izdavati pasoše građanima koji žive u inozemstvu, a ta mjera će, dodaju novinarske organizacije, direktno uticati na bjeloruske novinare koji su u egzilu i građane koji su pobjegli od represije.

IFJ i EFJ, zajedno sa njihovom podružnicom Bjeloruskim udruženjem novinara (BAJ), osuđuju, kako se navodi u saopštenju, najnovije represivne akcije režima da se slomi sloboda govora i politička opozicija.

“Bjeloruski građani koji su pobjegli iz zemlje, uključujući novinare i medijske radnike, suočavaju se s povećanim ograničenjima Lukašenkovog režima. Od 4. septembra ambasade ove zemlje prestale su da izdaju pasoše građanima koji žive u inozemstvu, a koji će biti u obavezi da se vrate u Bjelorusiju ako žele da obnove putne isprave”, navedeno je u saopštenju IFJ i EFJ. Dodaju da, prema uredbi, bjeloruski pasoši mogu biti obnovljeni samo ako je njihov vlasnik bio registrovani stanovnik prije nego što je napustio zemlju.

Nakon ove zabrane, BAJ je pozvao na stvaranje mehanizama za zaštitu bjeloruskih državljana u inozemstvu. Predsjednik BAJ-a Andrei Bastunets je kazao kako ovakva situacija građane Bjelorusije u inozemstvu stavlja u izuzetno nepovoljnu situaciju, a prvenstveno one koji ne mogu da se vrate u zemlju.

IFJ i EFJ ističu da snažno odbacuju najnoviji represivni potez Lukašenkovog režima da se slomi sloboda govora i politička opozicija, poručujući da je predsjednik Bjelorusije otišao korak dalje. “Sa hiljadama bjeloruskih građana u egzilu, uključujući novinare koji rizikuju da budu krivično gonjeni i suočeni sa zatvorskim kaznama ako se vrate, Lukašenko je otišao korak dalje. Pozivamo organizacije za slobodu medija i novinarska udruženja da istaknu ovu brutalnu represiju nad medijima i očito kršenje ljudskih prava”, navedeno je u saopštenju.

“Naša podrška hrabrim bjeloruskim novinarima je nepokolebljiva. Zahtijevamo oslobađanje svih zatvorenih novinara i medijskih radnika”, dodale su organizacije.

Podsjećaju na podatke agencije Associated Press (AP) koji pokazuju da je između 200 do 300 hiljada Bjelorusa napustilo zemlju u posljednje tri godine, a nakon što su izbili masovni protesti protiv Lukašenka. Nakon što je Lukašenko 9. augusta 2020. godine proglašen pobjednikom predsjedničkih izbora, od tada su se bjeloruski novinari, navodi se u saopštenju organizacija, suočili sa hapšenjima i pritvorima. Takođe, organizacije navode da je Lukašenko pobijedio na osnovu prevara na izborima.

Prema podacima EFJ od jula 2023., u zatvoru u Bjelorusiji trenutno se nalaze 32 novinara i medijska radnika.

Novinarske organizacije podsjećaju da je 31. augusta novinarka Larysa Shchyrakova osuđena na tri i po godine zatvora, nakon što je, piše u saopštenju, pod izmišljenim optužbama optužena za diskreditaciju Bjelorusije i promovisanje ekstremističkih aktivnosti, pod formom navodnog širenja dezinformacija na internetu.

Dodaju da je u martu 2023. BAJ označen kao “ekstremistička grupa”, što znači da bi se svako ko bude uključen u aktivnosti ovog udruženja mogao suočiti s kaznom do deset godina zatvora.

Izvor: EFJ, IFJ