Ko priziva novi balkanski rat?

Rade Veljanovski, profesor na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, objašnjava za naštu stranicu „Zašto?“ zbog čega mediji u Srbiji, pogotovo oni bliski vlastima, danima i sedmicama potpiruju tenzije naslovima i tekstovima o pretnjama, tajnim planovima i ratovima, najprije povodom verbalnog sukoba Beograda i Zagreba a zatim i oko situacije vezano za referendum u Republici Srpskoj

Zamagljivanje prošlosti

Ni jednoj od država nastalih raspadom Jugoslavije nije prijatno da se seća bliske prošlosti. Srbija ima posebnu frustraciju jer je najviše njenih predstavnika procesuirano i osuđeno u Hagu uz činjenice da vojske Hrvatske i Bosne i Hercegovine nisu vodile borbe na tlu Srbije, a obrnuto se događalo sve vreme sukoba. Sada je važno potisnuti iz sećanja sopstvene odgovornosti, krivice i zločine, a stalnom pričom o tuđim krivicama skidati odgovornost sa sebe. Tako će mediji u Srbiji podsećati na „Oluju“ i progon Srba iz Knina i na neprincipijelan odnos hrvatskih vlasti prema tom događaju, ali se o četvorogodišnjem granatiranju Sarajeva i žrtvama u njemu godinama ništa ne govori. Štrpci se zaboravljaju, a nastoji se da tako bude i sa Srebrenicom.

Posustajanje demokratskih reformi

U Srbiji, reforma medijskog sistema zastala je na ključnim tačkama. Institucionalno, doneti su novi medijski zakoni i u njih implementiran najveći broj standarda demokratskog sveta, ali ponašanje po njima izostaje i to najčešće od strane države. Mediji su sve manje nezavisni, a uticaji politike i ostalih centara moći sve jači. I u drugim oblastima života, manipulativna demagogija, medijski promovisana, skriva pravo stanje društva. Svakodnevno se podseća na uspehe u privredi i ekonomiji, što građani niti vide niti osećaju.

Obnova patriotskog novinarstva

Osnovni ton savremenoj polemici o ulozi medija, danas u Srbiji nameću urednici i novinari tabloidnih medija bliskih vlasti. Oni nameću tezu da je profesionalno i etičko novinarstvo ono koje u svakoj situaciji brani interese Srbije, shvaćene onako kao to vlast vidi ili tako da ništa kritički o institucijama i njihovom delovanju ne treba da se piše. Poseban pritisak vrši se na javne medijske servise od kojih se očekuje više „patriotizma“ u sadržajima. To je jedan od razloga smene rukovodsta Radio televizije Vojvodina kao pokrajinskog javnog servisa.

Namensko raspirivanje straha
Često pronalaženje ratnih opasnosti, neprijatelja, pretnji iz okruženja, je funkcionalno raspirivanje straha kojim se učvršćuje položaj „patriotskih“, a zapravo desničarskih, nacionalističkih snaga i njima obezbeđuje podrška i politički opstanak. U Srbiji su to uglavnom oni koji su vladali i devedesetih.

Sijanje straha banjalučkih medija – u službi vlasti i jednog naroda

Gordana Katana, novinarka i medijska analitičarka, za “Zašto?” objašnjava zašto smatra da mediji iz Banja Luke koriste jednostranu i huškačku retoriku u izvještavanju o referendumu o Danu Republike Srpske, koji je planiran za 25. septembar.

Javni servis

Radio-televizija Republike Srpske (RTRS) je već prije niza godina izgubila svaku funkciju javnog RTV servisa i bez trunke zazora se stavila u ulogu glasnogovornika vladajućih struktura, prije svega SNSD-a i lidera te partije i predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika.

Kontrola

Regulatorna agencija za komunikacije BiH ne vrši svoju ulogu i ne sankcioniše ratnohuškačku retoriku i neprofesionalno i neobjektivno izvještavanje. Na taj način RTRS-u je otvoren prostor da, unatoč brojnim prigovorima opozicije i građanski orjentirane javnosti, djeluje samo u interesu vladajućih struktura. Posebno pred oktobarske lokalne izbore na kojima osiromašena i do grla zadužena vlast, jednako tako osiromašenim građanima, nema šta da ponudi osim sijanja straha „od onih drugih“, građenih na navodnoj tezi o, po ko zna koji put, „ugroženoj Republici Srpskoj koju jedino oni mogu očuvati“.

Pomoć

Aktuelna vlast u RS je pod svoju kontrolu, vrlo često netransparetnim načinom finansiranja, stavila osim RTRS-a i banjalučku Alternativnu TV, te ključne printane dnevne listove.

U javnosti Republike Srpske već više od dvije decenije se svjesno gradi javno mnjenje za koje nacionalni interesi samo jednog, srpskog naroda i čitav dijapazon navodnih prava koji iz toga proizilaze ne smiju niti jednog trenutka biti dovedeni u pitanje. Medijski prostor RS-a stoga sve više nalikuje na osobu nad kojom je izvršena lobotomija kojom su iz mozga izbrisane sve funkcije za bilo koji vid samostalnog i kritičkog promišljanja spram onoga što čini vlast.

Novinarska misija

Većina novinarki/novinara, nažalost, sebe prvo doživljava kao Srpkinje/Srbe pa tek onda kao novinare. I shodno tome smatra svojom „misijom“ da poslušno slijedi vlast, poput naroda koji to čini u pripovjetci “Vođa” Radoja Domanovića.

 Foto: RSE