Manjinski mediji između podrške države i (ne)volje novih vlasnika

Prva, i prema svim pokazateljima, izvesnija, se odnosi na medije čiji su osnivači Nacionalni saveti nacionalnih manjina i koji su iz budžeta Vlade Vojvodine ove godine bili finansirani sa 264 miliona dinara. Doduše, u poređenju sa prethodnom godinom, dotacije Pokrajine su bile smanjene ali su, uprkos tome, manjinski listovi izlazili, a Vlada Vojvodine je ovim medijima obećala stabilan sistem finansiranja i postepeno uvećanje dotacija u sledećoj godini.

Sa druge strane, stanje u medijima i programima na jezicima nacionalnih manjina koji su, prema Zakonu o informisanju i medijima, bili prepušteni tržišnoj utakmici, je više nego zabrinjavajuće. Najveći deo onih emisija, u okviru lokalnih radio i TV stanica, koje su decenijama unazad odslikavale bogatstvo višenacionalnog društva nestalo je zajednom sa ugašenim medijima.

Oni koji su preživeli poslednji krug privatizacije i sačuvali programe i emisije na jezicima nacionalnih manjina, pre svega na teritoriji Vojvodine, u većini slučajeva to čine iz nekog drugog razloga, a ne zbog samog postojanja tih programa i emisija. Takav zaključak možemo izvesti iz lošeg kvaliteta ovih program,a koji uglavnom liče na improvizacije i koji ne zadovoljavaju, ni izbliza, profesionalne norme. Izuzimajući Javni servis Vojvodine, zapošljavanje mladih kadrova za potrebe programa i emisija na jezicima nacionalnih manjina u lokalnim radio i TV stanicama je stihijska pojava. Jedan od retkih takvih primera koji daje nadu, je zapošljavanje mladog novinara na RTV Pančevo za potrebe emisije na rumunskom i srpskom jeziku kao korak ka profesionalizaciji manjinskih kadrova.

U tom smislu, Škola veb novinarstva UNS-a je i ove godine dodelila više stipendija mladim novinarima iz manjinskih medija kako bi se usavršili i stekli veštine za rad u novim medijima, ali je pitanje da li će medijske kuće prepoznati ovu pruženu ruku i iskoristiti kapacitet i potencijal mladih obučenih novinara. Tome doprinosi i zabrana zapošljavanja, kao i ograničavanje broja zaposlenih u Novinsko-izdavačkim ustanovama na jezicima nacionalnih manjina koje je u velikoj meri išlo na štetu informisanja manjina.

Prosek godina zaposlenih u ovim informativnim kućama, godinama unazad se održava na oko 50 godina, što otežava i orijentaciju ovih medija ka njihovoj digitalizaciji i približavanju mlađoj generaciji.

Takođe ovi kadrovi, uglavnom, nisu pripremljeni za pisanje projekata i traženje drugih mogućnosti finansiranja van držane dotacije.

Ono što ipak najviše zabrinjava kada je reč o informisanju na jezicima manjina, je činjenica da prema podacima REM-a, nakon završene privatizacije, samo 13 medija u svojim elaboratima prijavilo je medijske sadržaje na jezicima manjina.

Takođe i nakon dve godine od usvajanja Zakona o javnim medijskim servisima, RTS nije ispunila obavezu da omogući nacionalnim manjinama da prate određene programske celine na maternjem jeziku i pismu, sem na romskom jeziku, dok RTV istovremeno emituje raznovrsan program na velikom broju jezika nacionalnih manina.

Ovo odlaganje veće zastupljenosti programa na jezicima manjina RTS objašnjava finansijskim i tehničkim uslovima. Javni servis Srbije je planirao uvođenje više medijskih sadržaja na jezicima manjina – albanskom, bugarskom i rumunskom, koji bi se od oktobra 2016. emitovali svakodnevno u jutarnjem i večernjem terminu.

Međutim, to se nije desilo, kako primećujemo, ni do kraja ove godine.

Ono što daje nadu je da će nova medijska strategija, prema očekivanju svih, biti osnov za razvijanje zakonske regulative i sređivanje stanja, ne samo u medijima na jezicima nacionalnih manjina, već i u celokupnoj medijskoj sferi, koliko radi ispunjenja uslova predviđenim u pregovaračkom poglavlju 23, toliko i zbog normalizacije trenutnog stanja.