Saopštenja za medije: Od izvora informacija do kante za smeće

Saopštenja za medije novinarima mogu biti koristan alat, ako se koriste na pravi način. Nažalost najveći broj saopštenja, mediji u Bosni i Hercegovini (BiH), naročito onih koje šalju političke partije ili kompanije, prenose bez potrebnog konteksta, kritičkog osvrta i novinarske forme, pa ona prije posluže kao dobar marketing, nego potrebna informacija.

Medijska sapštenja često su napisana stručnim jezikom i za javnost teško razumljivim stilom, i rijetko na početku imaju ono što je suština saopštenja – da medijima, pa samim tim i javnosti prenesu potrebnu vijest. No, ako se pažljivo čitaju i razumiju saopštenja mogu biti dobar izvor informacija, ili početna tačka za istraživanje brojne novinarske teme.

Nerazumijevanje onih koji pišu saopštenja, da je važan način plasiranja informacije i stila pisanja, te da od toga često zavisi da li će ga mediji objaviti ili ne, ali i veliki broj saopštenja koje svaka redakcija svakodnevno dobija, neki su od problema što ona uglavnom ostanu zaglavljena u šumi mailova koje stignu novinarima i novinarkama.

Pandemija COVID-a 19 u Bosni i Hercegovini je na najbolji način pokazala važnost saopštenja koja su dolazila iz zdravstvenih institucija i ustanova sa svih nivoa vlasti. Redakcije su, da bi imale tačnu vijest o broju novozaraženih i umrlih iz najmanje 12 saopštenja morale sabirati podatke, da bi dobile jedan precizan, potreban da bi se napravila vijest koja je zanimala cjelokupnu javnost.

Zbog toga su se redakcijama nerijetko dešavale greške u podacima ili su jednostavno objavljivali informacije vezane za samo određeni entitet, kanton ili opštinu u zavisnosti od toga kojom su dinamikom saopštenja stizala.

Oglašavanja poltičkih partija kroz saopštenja, naročito tokom predizbornih kampanja, također mogu biti značajan alat za novinare u smislu poređenja informacija, praćenja određenih poltičkih tokova, konzistentnosti izjava određenih političara. No, novinari i novinarke se rijetko bave takvom vrstom analize, najčešće zbog nedostatka vremena.

Slično je i sa medijskim saopštenjima iz ministarstava sa različitih nivoa vlasti u Bosni i Hercegovini, naročito onih čija su nadležnost, između ostalog i socio-ekonomska davanja, koja su važna za veliki broj građana. Stoga bi, za novinare i novinarke, nova platforma saopstenje.rs, koja je počela sa radom mogla biti izuzetno koristan alat. Sva saopštenja iz regije na jednom mjestu, mogla bi poslužiti i kao odlična baza za analizu određenih društvenih kretanja u zemljama regije.

Na novoj platformi objavljuju se zvanična saopštenja i najave događaja regionalnih i međunarodnih institucija, ali i drugih ustanova. Portal objavljuje saopštenja iz Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Crne Gore.

Bosanskohercegovački novinari koje smo kontaktirali uglavnom još nisu čuli za platformu, a riječ je o start-up projektu koji je nastao iz potrebe da se na regionalnoj medijskoj online sceni postavi nova vrijednost koja promoviše transparentnost i pristup informacijama „iz prve ruke“, iz minuta u minut bez cenzure – na jednom mjestu.

Dalibor Tanić, urednik i novinar na portalu Newipe, kaže kako nije znao da postoji takva platforma, te da mu je drago, jer će olakšavati posao, prije svega, novinarima.

„Za novinara ili novinarku koji prate unutrašnju politiku, gdje se vrlo brzo smjenjuju vijesti i gdje ima puno nivoa vlasti, ovo može biti jako dobar alat iz prostog razloga što će saopštenja biti smještena isključivo na jednoj platformi“, kaže Tanić te dodaje da se novinarima često dešava da propuste neko saopštenje, “zato što imamo masu drugih informacija i jedna potiskuje drugu“.

Za platformu nije čula ni Irena Antić, novinarka Radija Federacije BiH. Ona kaže kako je prednost ovakve platforme što je regionalnog karaktera.

„Prije svega, ubrzava i olakšava naš rad, dobijanje informacija, a posebno važno, ostavlja mogućnost uvida u nešto što je ranije objavljeno“, navodi Irena.

Kako su za Mediacentar Sarajevo naveli iz Agencija Cyber Logic, koja stoji iza platforme, ideja se „rodila“ prije dvije godine kada je grupa prijatelja, bivših i sadašnjih novinara nekih od najpoznatijih i najstarijih medijskih kuća u

Srbiji, odlučila da na jednom mjestu želi da čita sva lokalna, državna, regionalna saopštenja i ima mogućnost da prati najave događaja.

„S obzirom da samo u Srbiji ima više od 170 lokalnih samouprava, bilo je teško ispratiti zanimljive priče, događaje i informacije sa lokalnog nivoa koje najčešće ne dolaze do velikih medija i emitera“, navodi Dragan Krsnik, suosnivač Agencije.

Kaže kako su željeli da svima, kako u Srbiji tako i regionu, omoguće da se njihov glas čuje i vidi na jednom mjestu.

„Željeli smo da svi građani, posebno, novinari, zaposleni u PR-u i marketingu, i drugi, na jednom mestu mogu da čitaju originalna saopštenja ‘iz minuta u minut’, koja se objavljuju bez uredničkih intervencija, a u skladu sa domaćim i međunarodnim zakonima i kodeksima“, navodi on.

Dodaje kako im u objavljivanju saopštenja „pomaže“ specijalno kreiran softver, te da, kako tvrdi, trenutno ne postoji brža platforma za objavljivanje zvaničnih saopštenja u regionu i svijetu, kao ni veća baza političkih, ekonomskih i drugih saopštenja.

„Svega tri meseca od puštanja u rad platforme, od ‘nula saopštenja’ došli smo do nekoliko stotina dnevno, od ‘nula poseta’ do nekoliko hiljada posetilaca, koji su mahom profesionalci, iz medijske sfere, zaposleni u državnim upravama i privrednici“, objašnjava Krsnik.

Ajdin Kamber, freelance novinar iz Bosne i Hercegovine, smatra kako će platforma biti korisna medijskim radnicima prije svega, te navodi, kako se i sam jedva snalazio da uprati sva saopštenja.

„Mi u BiH imamo jako mnogo institucija, nivoa vlasti, službi i teško je sva ta obavještenja i informacije pratiti. Ranije sam koristio neke alate gdje bi ručno unosio RSS feedove web stranica institucija kako bih dobijao obavještenja i sjećam se koliko je to bio kompleksan, frustrirajući i dugotrajan posao i opet na kraju ne funkcioniše sve kako treba“, prisjeća se Kamber.

Novinarima u BiH saopštenja su polazne tačke

Saopštenja su forma u kojoj neka institucija, poslovni subjekt ili ustanova, saopštava određene informacije javnosti, koje ona želi, bez mogućnosti da novinari postave dodatna pitanja.

U praksi bh. portala do sada je vidljivo da se saopštenja institucija vlasti, ali i drugih ustanova, uglavnom prenose metodom copy-paste, bez uredničkog ili kritičkog osvrta.

„Saopštenje uglavnom prenosimo, ili nam ono posluži i kao osnova da dublje istražimo neku temu. Saopštenje može poslužiti i da se od njega formira tema, jer saopštenja su kratka informacja i ona mogu biti ‘tizer’ za nešto veće, dublje što možemo istražiti“, objašnjava Dalibor Tanić način na koji njegov portal radi.

Tokom rada na Radiju FBiH, Irena Antić svakodnevno koristi saopštenja, ali kako kaže ne u cijelosti.

„Obično je to predugo za radijsku formu izještavanja. Obično izdvojim dio koji mi se učini najznačajnijim, a ponekad na osnovu nekog saopćenja krenem u istraživanje ili realizaciju neke teme“, kaže ona.

Ajdin Kamber navodi kako brojni portali i sada objavljuju identične informacije i saopštenja, te navodi kako takvi mediji gube svoj smisao.

„Sve informacije koje stižu iz institucija je poželjno provjeriti, analizirati i kritički promatrati, jer su nerijetko takva saopštenja očigledan PR nositelja funkcija na vlasti“, navodi Kamber.

Amina Bijelonja Muminović, dopisnica Glasa Amerike iz Sarajeva, navodi kako joj saopštenja na dnevnoj bazi nisu bitna, jer njen posao je drugačije koncipiran.

„S obzirom na to da Glas Amerike rijetko obrađuje dešavanja iz svakodnevne bh. društvene zbilje, samim tim i saopćenja koristi u istoj mjeri. Za pojedine teme nam, većinom, služe kao ulazna informacija za daljnu razradu“, objašnjava Bijelonja Muminović.

Većina novinara u Bosni i Hercegovini ima mogućnost pristupa agencijskim vijestima, gdje mogu pronaći informacije i saopštenja koja obuhvataja dnevno-politička dešavanja i informacije, međutim, da bi došli do nekog saopštenja iz druge države, posebno lokalnog karaktera moraju dosta pretraživati.

Dalibor Tanić smatra kako se značaj saopštenja nerijetko i podcjenjuje. „Mi saopštenjem bukvalno dobijemo gotovu temu koju možemo razraditi, naša greška je što obično samo uradimo copy-paste“, objašnjava Tanić te dodaje da ovakva platforma može biti značajan alat za dnevno novinarstvo kada u toku jednog dana novinari moraju „izbaciti“ po nekoliko sadržaja.

Kako navode iz Agencije Cyber Logic, saopštenja i propratne fotografije se objavljuju u originalnom obliku, u skladu sa domaćim i međunarodnim zakonima i kodeksima.

Svi sadržaji su dostupni besplatno na portalu www.saopstenje.rs, dok se komercijalna saopštenja i distribucija sadržaja, odnosno, saopštenja po kategorijama, naplaćuju.