Multinacionalni vuci siti, ovce na broju

Uspon i krah Radio Subotice – od legendarnog medija do ratnog propagandiste i Treće Srbije.

Jučerašnjim su dnevnim redom odbornici subotičke lokalne skupštine ozvaničili i potvrdili funkcije svim multinacionalističkim likovima koji su do sada obavljali v.d. funkcije direktora. Blago se ustalasalo i oko grobara Radio Subotice, koji je, poput zločinca vraćenog na mesto zločina, došao da obavi ono što su njegovi pokušali još početkom 90-tih, kada se Radio Subotica oduprla ulasku u sistem Radio televizije Srbije i tako sačuvala i sopstvenu novinarsku, ali i čast grada koji je sve do 1996. godine bio jedini u Srbiji sa opozicijom na vlasti.

U tim se prvim godinama previranja, sve što je Radio Subotica decenijama sticala, pokušavalo obezvrediti. Čovek zadužen da zaokruži posao apsolutne Miloševićeve vladavine nad medijima, Ljubiša Stepanović, omanuo je ishitrenim dovođenjem Željka Ražnatovića Arkana u sopstveni zabavni subotnji program. Posle incidenta je napustio Radio, ali je nastavio svoj propagandističko-huškački posao u raznim medijima, uključujući i dopisnički za srbijanskog Golijata (RTS) koji je želeo progutati Radio Suboticu.

Imidž jedinog opozicionog grada umnogome je kreriala upravo Radio Subotica, koja je uz tadašnji Radio B92 bila možda i jedini nezavisni lokalni medij. Kako su prolazile godine, i Radio je rastao sa gradom, odigrao je na koncu ključnu ulogu i u definisanju opštegrađanskog otpora Miloševiću i njegovoj partiji. Nije ipak priča o Radiju započela 90-tih. Podsetimo, ta je medijska kuća, zahvaljujući ozbiljnim obukama novinara i hrabrim projektima, prevazilazila lokalne okvire. Osnovana 1968. godine, kao glasilo radnih ljudi i građana na u to vreme srpskohrvatskom i mađarskom jeziku, konceptom koji je prevazilazio status lokalne, pa i regionalne stanice. U bivšoj je SFRJ radio imao najbolji muzički program, a u Studio 3 su gramofonske ploče stizale direktno iz Londona, neposredno po izlasku na tržište. Nepobitna je istina da je recimo muzički program Radio Subotice sniman na kasete i prosleđivan prijateljima u najveće jugoslovenske gradove, kao i da su mladi iz Budimpešte dolazili da kupuju snimke subotičkog radijskog programa.

Subotički radio ušao je u istoriju evropske i svetske radiodifuzije tri puta. Prenos fudbalske utakmice Spartak – Crvena zvezda na srpskohrvatskom i mađarskom jeziku, beše i prvi radijski na dva jezika. Pravi spektakl Radio je ostvario angažujući dva velika evropska radijska asa – Mađara Đerđa Sepešija i Jugoslovena Radivoja Markovića. Zabeležena je rekordna poseta od 20.000 gledalaca, a polovina je susret pratila prislonjenih tranzistora na uši, kako im ne bi promakli komentari čuvenih reportera. O ovom su događaju pisali mnogi evropski pa i svetski mediji.

Vijećnicima žao što se rastanak s Radio Suboticom primakao

Na jučerašnjoj sjednici Skupštine grada usvojen je drugi ovogodišnji rebalans gradskog proračuna, imenovani su direktori deset subotičkih javnih poduzeća, a odlučeno je i da će se privatizacija Radio Subotice provesti putem prodaje kapitala kroz javno nadmetanje.

“Privatizacijom Radio Subotice izravno se umanjuju stečena prava nacionalnih manjina. Mislim da još nije sve izgubljeno. U ovoj državi, u republičkoj Skupštini, mnogi su zakoni vraćani na poboljšanje i doradu.“

Lokalna samouprava se tijekom proteklih godina protivila privatizaciji Radio Subotice, ali nije se učinilo sve što se moglo, međutim što je bilo, bilo je, nema natrag, kazao je pomoćnik gradonačelnika zadužen za informiranje Ottó Bus, prilikom rasprave o modelu privatizacije naše medijske kuće, koja danas ujedno slavi 46. obljetnicu postojanja.

Na prijedlog Agencije za privatizaciju i Ministarstva gospodarstva gradska Skupština je usvojila prijedlog da se privatizacija provede putem prodaje kapitala kroz javno nadmetanje, međutim vijećnici vladajuće većine i oporbe složili su se da bi privatizacija Radio Subotice značila nenadoknadivu štetu, osobito za građane koji slušaju program na manjinskim jezicima.

Na taj način ugrožavaju se stečena prava nacionalnih manjina, budući da se program Radio Subotice emitira na pet jezika, kaže šef Kluba vijećnika Demokratske stranke Slavko Parać:

“Privatizacijom Radio Subotice izravno se umanjuju stečena prava nacionalnih manjina. Mislim da još nije sve izgubljeno. U ovoj državi, u republičkoj Skupštini, mnogi su zakoni vraćani na poboljšanje i doradu. Prema tome, smatram da ne trebamo sada proklamirati politiku svršenog čina i odustati. Trebali bismo pokrenuti inicijativu, pri čemu je potrebna samo jedna rečenica, a to je da se od privatizacije izuzimaju elektronički mediji koji emitiraju program na tri ili više manjinskih jezika. Takav medij ne postoji u svijetu, osim Radio Subotice.”

S tim se nikako ne slaže vijećnik Srpske napredne stranke Gojko Radić, koji smatra da se Radio Subotica treba privatizirati, a za manjinsko informiranje pobrinuti nacionalna vijeća:

“Konačno da se privatizira i Radio Subotica. Ja sam zbog toga presretan, jer nije bila servis građana, već samo puki izvršitelj vladajuće strukture u Subotici, a i sada se ne ponaša bolje. Nacionalne manjine imaju svoja nacionalna vijeća, koja se staraju o njihovim pravima. Dakle, ima pravo svaka nacija formirati svoj medij, stoga izvol’te, formirajte i financirajte.”

Na sjednici su ujedno imenovani vršitelji dužnosti glavnih i odgovornih urednika Radio Subotice, redakcija na srpskom, mađarskom i hrvatskom, koji su i do sada obavljali ovu dužnost, a to su Tatjana Milošević, Ernő Németh i Ivana Petrekanić Sič.

(Radio Subotica / program na hrvatskom jeziku)

Druga dva puta, Radio Subotica je u istoriju međunarodne radiodifuzije upisana posle direktnih prenosa celog toka prvoligaške odbojkaške utakmice Bosna – Spartak iz sarajevske Skenderije i celog toka bokserskog susreta Dinamo – Spartak iz Pančeva. Radio je rastao i razvijao se, živeći za grad i od njega. Dolaskom Slobodana Miloševića i SPS-a, preživljavao je najteže dane, ali je odoleo pokušajima da uđe u sistem Radio televizije Srbije. Od tada do danas, konstantno je izlagan političkim pritiscima, da bi ga imenovanjem Ljubiše Stepanovića, politika konačno gurnula u čeljusti multinacionalističkih interesa i dovela u pitanje njegov smisao i opstanak.

Zašto Savez vojvođanskih Mađara, koji je jedno vreme Radio Suboticu branio svim sredstvima, danas ćuti o svemu što se dešava u Radio Subotici i oko ovog medija? Setimo se kako je u vreme osnivanja Radio-televizije Panon, upravo SVM odigrao ulogu u otimačini srednjetalasne nadaleko poznate frekvencije Radio Subotice, 91,5 megaherca. Ni u slučaju Radio Subotice, kao ni u slučaju Narodnog pozorišta, nije pomoglo preko 5.000 protestnih potpisa i ponovo ujedinjenih građana. Tada je, osnivanjem Panon radio-televizije, utemeljen dobar i stabilan program, pod apsolutnom kontrolom političke elite vojvođanskih Mađara, odnosno Kasinog SVM. Ukoliko Radio Subotice preživi, program na mađarskom jeziku, kao manjinski zaštitiće zakon, a ukoliko se to ne desi, Panon radio-televizija će u potpunosti preuzeti njegov posao, kao što su to učinili sa najvećim kapitalom subotičkog radija – frekvencijom.

Jedan od potencijalnih kupaca Radio Subotice, zapravo jedini koji je podneo pismo o zainteresovanosti, jeste član ekstremističke Treće Srbije Danijel Kulačin iz Novog Sada. Teško da to Treća Srbija radi bez znanja svog velikog brata – SNS-a. Naravno, pitanje je i odakle će doći novac za eventualnu kupovinu Radio Subotice, ali i drugih lokalnih medija u Vojvodini na koje je ova organizacija bacila oko.

“Danijel Kulačin i njegova supruga su poznati po osnivanju fantomskih udruženja, koja posle dobijaju sredstva za realizaciju raznoraznih projekata. Na taj način su Kulačin, sa njegovim Centrom za razvoj Šajkaške, i njegova supruga preko Mađarskog kulturnog društva Zrak, dobili ukupno 4.5 miliona od lokalne samouprave Novog Sada”, piše Mađar so. Sve se, što je posebno zanimljivo, događalo u vreme dok je novosadskom kulturom vedrila i oblačila Kulačinova stranačka koleginica.

Ovim će, najzad, biti stavljena tačka i na 1968. započetu priču o Radio Subotici. Kako bi svi multinacionalistički vuci bili siti, a naravno i ovce bili na broju.