Građanska okupljanja: Teme sa naslovnice ili nevidljivi događaji

Da su mediji podijeljeni kao i društvo i da različito gledaju čak i na iste događaje pokazala je analiza „Izvještavanje medija o lokalnim javnim okupljanjima u Crnoj Gori“ Društva profesionalnih novinara Crne Gore (DPNCG).

Svaki medij iz svog ugla izvještavajući o istoj temi “metodološkim okvirom” slao je različitu poruku i imao različit kontekst. Tako je za neke medije javno okupljanje imalo podršku, a za neke bilo samo vidljivo.

Predmet analize bila su lokalna javna okupljanja na Žabljaku zbog gradnje bungalova nadomak Crnog jezera, protesti zbog sječe čempresa u krugu gimnazije u Baru, okupljanja zbog donošenja Zakona o slobodi vjeroispovijesti (litije) i protest korisnica naknada za majke sa troje i više djece.

Analiza izvještavanja 13 medija (devet portala i četiri dnevne novine) pokazala je da su događaji/ javna okupljanja na lokalnom nivou, bili medijski pokriveni. Ipak primjetan je nedostatak interesovanja dijela nacionalnih digitalnih medija za događaje koji se nijesu ticali državne politike. Tako su tekstovi bili iz druge ruke, manje sadržajni i bez analize konteksta.

Uočene su medijske prakse koje izlaze iz okvira profesionalnog i objektivnog izvještavanja, odnosno da se u izvještavanju javljaju problemi u primjeni etičkih načela.

Tekstovi, posebno na portalima, uglavnom nemaju drugu stranu, naslovi su često senzacionalistički, a kršenje kodeksa je primjetnije kada su u pitanju događaji koji su u fokusu javnosti ili su vezani za politički kontekst. Umjesto prenošenja informacija dio medija je uglavnom na početku teksta u naslovima komentarisao njihov sadržaj i u startu stvarao iskrivljujuću sliku o okupljanju.

U pojedinim slučajevima portali su se pretvarali u oglasne table pojedinih partija ili institucija, ne ograđujući se od sadržaja poruka koje oni šalju.

Mediji se ponekad pozivaju na nezvanične i neidentifikovane izvore informacija preko kojih se plasiraju podaci koji su ponekad netačni, tendenciozni, omalovažavajući. Treba naglasiti da su zvanični identifikovani izvori bitna pretpostavka za profesionalno izvještavanje.

Evidentirani su i slučajevi kada su mediji činjenično izvještavali o okupljanjima, ali se nijesu distancirali i izbjegli da pokažu (ne)odobravanje. Analiza je pokazala i da novinari/urednici nijesu dovoljno rodno senzibilisani i da su u izvještavanju stavljali znak jednakosti između pola i određene društvene grupe.

Imajući u vidu da su medijska pokrivenost i profesionalno izvještavanje o javnim okupljanjima ključni za slobodu i održivost javnih okupljanja i građanski aktivizam važna je kontinuirana edukacija novinara o načinu izvještavanja.

Strukovna udruženja, nevladine organizacije, medijski ombudsmani i mediji trebalo bi da organizuju stalnu edukaciju novinara/ki i urednika/ca o standardima Evropskog suda za ljudska prava i poštovanju etičkih načela iz Kodeksa novinara i novinarki Crne Gore u cilju poznavanja standarda i podizanja stepena odgovornosti i važnosti poštovanja Kodeksa.

Takođe, strukovna udruženja, medijski ombudsmani i mediji trebalo bi konstantno da budu dio široke debate o važnosti poštovanja Kodeksa novinara i novinarki i najčešćim problemima i izazovima u njegovoj primjeni, kao i da javno promovišu pozitivne primjere etičnog izvještavanja, uključujući i javne pohvale, uvođenje nagrade za etičnost u medijskom izvještavanju.

Analiza „Izvještavanje medija o lokalnim javnim okupljanjima u Crnoj Gori“ dostupna je na sajtu DPNCG.

Ova analiza je nastala u okviru projekta “Novinari za slobodu okupljanja” koji je podržan kroz Program malih grantova u okviru projekta “Okupljanja za ljudska prava: Sloboda javne riječi u javnom prostoru’’, koji sprovodi Institut alternativa u partnerstvu sa Akcijom za ljudska prava, a podržava Evropska unija. Sadržaj analize predstavlja isključivu odgovornost autora i ni na koji način ne odražava stavove Evropske unije i Instituta alternativa.