Ukrajina, Rusija, društvene mreže i lažne vesti: Dezinformacije o ratu i dalje viralne

Među stvarima koje se šire veoma brzo su stari snimci koji se predstavljaju kao aktuelni – zajedno sa tvrdnjama da su slike kao što je ova gore stare, čak i kad je potvrđeno da su potekle upravo iz sadašnjeg sukoba.

Proučili smo neke od najviralnijih tvrdnji.

Lažne tvrdnje o „kriznoj glumici“

Tvrdnje su počele da kruže internetom da su slike i snimci uništenja stambene zgrade u Čuhujevu, u istočnoj Ukrajini, od četvrtka zapravo potekle iz eksplozije gasa u ruskom gradu Magnitogorska.

Neki su tvrdili da je slika okrvavljene žene na slici iz 2018. godine ili da je žena „krizna glumica“ – neko angažovan da odglumi scene napada.

Ove tvrdnje – koje su potekle sa raznih pro-ruskih i naloga posvećenih teorijama zavere – lažne su.

Iako na prvi pogled poseduju izvesnu površinsku sličnost, slike eksplozije gasa iz Magnitogorska iz 2018. godine ne poklapaju se sa slikama požara u Harkovu od četvrtka.

Rano u četvrtak ujutro, Služba za hitne slučajeve Ukrajine imala je objavu na Fejsbuku rekavši da su informisani da je „neprijateljska vatra“ za posledicu imala smrt deteta i nekoliko ranjenih.

Novinar sa lica mesta objavio je snimak na kom se vide posledice vatre, a drugi izvori, među kojima foto-reporteri sa lica mesta, objavili su slike istog događaja na društvenim mrežama.

Dva fotografa su slikala dotičnu ženu, a neke od tih fotografija su se tokom vikenda pojavile na sajtovima i naslovnim stranama novina širom sveta.

Oba fotografa potvrdila su da su slike načinjene 24. februara – što je činjenica koju su dodatno potvrdili meta-podaci slika na kojima se vidi isti datum nastanka.

Devojčica koja se suprotstavlja vojniku nije Ukrajinka

Međutim, neke druge fotografije i video snimci objavljeni poslednjih dana ne prikazuju ono što neki ljudi tvrde da opisuju.

Mutni snimak za koji se tvrdi da prikazuje ukrajinsku devojčicu kako se suprotstavlja ruskom vojniku ima 12 miliona pregleda na TikToku i skoro milion pregleda na Tviteru.

Ali na njemu se zapravo vidi Palestinka Ahed Tamimi, u ono vreme jedanaestogodišnjakinja, koja se suprotstavlja izraelskom vojniku nakon što je njen brat uhapšen 2012. godine.

Tviter je označio video sa „van konteksta“, ali on nastavlja da stiče veliki broj pregleda na TikToku.

Borba Molotovljevim koktelima u Kijevu

Različite verzije video snimka za koji se tvrdi da prikazuje stanovnike Kijeva kako se bore protiv ruske motorizovane pešadije Molotovljevim koktelima postale su viralne na mnogim platformama tokom vikenda.

On je naveo mnoge korisnike društvenih mreža da poveruju kako prikazuje sukobe između ukrajinskih građana i ruskih snaga, a podelila su ga i dva britanska poslanika.

Ali taj video snimak je star.

Načinjen je tokom Evromajdanskih protesta 2014. godine, koji su doveli do rušenja sa vlasti tadašnjeg ukrajinskog predsednika Viktora Janukoviča.

Insert iz video igre postaje viralan

Dramatični snimak na kom izgleda kao da ukrajinski pilot obara ruskog borbenog lovca tvitovao je Neksta TV, beloruska medijska kuća koja je postala glavni izvor snimaka sa antivladinih protesta u Belorusiji posle osporenih predsedničkih izbora iz 2020. godine.

Na snimku se vidi lovac u plamenu posle čega se čuje zvuk ogromne eksplozije – a pregledan je skoro milion puta.

Međutim, on nije pravi.

To je insert iz video igre Arma 3 i nema nikakve veze sa ratom u Ukrajini.

Da li su ukrajinska deca ispratila trupe?

Slika na kojoj se vidi dvoje dece kako ispraćaju konvoj ukrajinskih snaga u borbu stekao je milione interakcije – lajkova i deljenja.

Između ostalih, tvitovali su je američki kongresmen Adam Kincinger i bivši švedski premijer Karl Bilt.

Ali ta slika je stara – prvi put je objavljena 2016. godine.

Napravio ju je fotograf za ukrajinsko ministarstvo odbrane koji je kasnije dobio otkaz posle optužbi da je inscenirao neke od svojih slika borbe.

Gradonačelnik Kijeva na liniji fronta

Slika gradonačelnika Kijeva Vitalija Klička postala je viralna na Instagramu tvrdeći da ga prikazuje na prvoj liniji fronta.

Ali još jednom, ta fotografija je stara – prvi put ju je na Instagramu objavio sam Kličko u martu 2021. godine iz posete centru za obuku Desna u regionu Černigov.

Uprkos ovoj slici koja dovodi u zabludu, istina je da Kličko brani glavni grad rame uz sa ukrajinskim trupama tokom sukoba.

Da li je Zelenski pio čaj sa ukrajinskim snagama?

Video za koji se tvrdi da prikazuje ukrajinskog predsednika Vladimira Zelenskog u vojnoj uniformi kako diže moral ukrajinskim snagama pijući čaj sa njima na ratištu stekla je tokom vikenda skoro tri miliona pregleda.

Video je autentičan, ali je snimljen pre nedelju dana, pre nego što je otpočela invazija.

Snimljen je u Širokinu, kad je predsednik Zelenski posetio vojnike na frontu da bi iskazao podršku trupama.

U međuvremenu, Telegram nalog na ime Zelenskog privukao je pažnju tokom vikenda, objavljujući poruke u kojima se ukrajinske snage pozivaju da odbace oružje i predaju se.

Ali to je bilo lažno.

Zelenski ima verifikovan Telegram kanal i obraćao se naciji tokom sukoba kratkim video snimcima postavljenim na njegove verifikovane društvene naloge.